خبرگزاری حوزه | هر انسانی درهر نقشی که هست و در قبال نعمتهایی که دارد، وظایفی را به دوش میکشد که تشخیص درست این تکالیف، امر بسیار مهم و تعیینکنندهای است. مسئله وقتی جدیتر میشود که گاهی این تکالیف باهم در تضاد و تزاحماند. در این هنگام آنچه اهمیت پیدا میکند، اولویتسنجی دقیق است.
برای فهم بهتر این موضوع به بیانات ولی جامعه رجوع نموده و چارهی کار را از بین توصیههای ایشان جستجو کردیم. خدای متعال متناسب با امکان و استعداد، تکالیفی بر عهدهی فرد گذاشته است. در عین حال تکلیف بیش از توان فرد هم از او نمیخواهد، همانطور که در آیات شریفهی قرآن آمده است: «لایکلف الله نفسا إلا وسعها». (بقره، آیهی ۲۸۶)
برای تشخیص وظیفه لازم است به چند مؤلفه توجه کنیم از جمله:
۱. تفکر و تعقل: بهترین ابزار برای تشخیص وظیفه، بهره بردن از نیروی تفکر و تعقل است. بدین معنا که اگر بخواهیم بهترین اولویتسنجی را داشته باشیم، باید بتوانیم به بهترین شکل از تفکر و تعقل بهره ببریم. در کلام رهبری آمده است: «بر انسان لازم است که یک نظام فکری منسجم داشته باشد. انسان باید برای فرصت طولانی عمر، برنامهریزی کند. بداند از کجا آمده، به کجا میخواهد برود و در طول مسیر چگونه باید باشد که به آن پایانی که باید برسد. برای اینکه برنامهریزیاش درست باشد، باید اهل فکر و تامل باشد.»*
۲. مشورت با افراد متخصص: گاهی اوقات انسان به تنهایی و با تکیه بر افکار خودش نمیتواند راه درست را پیدا کند. در این شرایط، مشورت کردن با افرادی که در مسائل مورد نیاز صاحبنظر هستند راهگشاست. رهبری در این باره میگوید: «باید از فکر کسانی که بیشتر از ما اهل تفکر و تأمل هستند، استفاده کرد.»*
۳. تلاش: یکی از عواملی که به انسان در فهم وظیفه کمک میکند تلاش و کوشش است. افرادی که اهل تلاش و کوشش برای پیداکردن حقیقتاند، قطعا در یافتن حقیقت موفقترند. خداوند نیز به افراد اهل تلاش کمک میکند. همچنین در قرآن کریم به سعی و تلاش توصیه شده است. همانطور که رهبری به این عامل اشاره کرده و میفرمایند: «خداوند پشتیبان مردمی است که قدرت و نیروی خود را در راه هدف الهی به کار میبندند و سهم خود را به میدان عمل میآورند. در قرآن کریم میفرماید: «اوفوا بعهدی اوف بعهدکم» (بقره، آیهی ۴۰) این یک قرارداد دو طرفه است.»* یا در جای دیگری فرمودهاند: «هرکس در راه فهمیدن تکلیف و انجام آن تلاش کند، خداوند او را هدایت میکند و نمیگذارد در گمراهی بماند.»* در آیهی شریفهی قرآن نیز خداوند متعال به صراحت فرموده است: «الذین جاهدوا فینا لنهدینهم سبلنا». ( عنکبوت، آیهی ۶۹)
۴. توکل و توسل: از دیگر ابزارهایی است که به فرد قدرت تشخیص میدهد. در سخنان رهبری در مورد نقش توکل آمده است: «در همهی تلاشهای ما، آن چیزی که به تلاش ما برکت میدهد و اراده و عزم ما را راسخ میکند، توکل و توجه به خدای متعال و اخلاص است.»*
۵. معادباوری: وقتی به معاد باور داشته باشیم، دقت بیشتری در انتخابها خواهیم داشت. انسانی که به آخرت اعتقاد داشته باشد، قطعا در عملکرد خویش توجه و ریزبینی بیشتری دارد. رهبری در این خصوص میفرماید: «مهمترین مسئله در خصوص عمل به وظیفه این است که بدانیم ما مورد سوال و مواخذه خواهیم بود».*
۶. تقوا: وقتی طهارت روحی و صفای باطنی داشته باشیم، خداوند قدرت تشخیص به ما میدهد. راه رسیدن به تقوا انجام واجب و ترک حرام است. کسی که مقید به انجام واجبات و ترک محرمات باشد، میتواند لباس تقوا را بر تن خود بپوشاند. رهبری در این باره فرمودهاند: «تقوا یعنی تلاش و مراقبت برای انجام وظیفه داشته باشیم. اگر این تلاش باشد، وقتی لغزشی هم پیش بیاید، خدای متعال عفو میکند. وقتی به تکلیف خود عمل کنیم، خداوند رحمت و کمک خویش را شامل حال ما میکند. « إن تتقوا الله یجعل لکم فرقانا و یکفر عنکم سیئاتکم» (انفال، آیهی ۲۹) *
در نهایت رهبر معظم انقلاب با بیانی شیوا، حجّت را بر ما تمام کردهاند: «اگر خداوند ما را مخاطب بعضی تکالیف قرار داده، یعنی آن توان را در ما دیده است که امر الهی را به پیش ببریم و اگر از این امانت الهی مراقبت نکردیم، نتیجه آن به روشنی در قرآن بیان شده است. امر الهی بر زمین نمیماند و به پیش میرود. ممکن است، ما دیگر لایق به دوش کشیدن آن نباشیم. « فسوف یأتی ألله بقوم یحبهم و یحبونه»(مائده، آیهی ۵۴)»*
نرگس قندی
* سایت رهبر معظم انقلاب، قسمت بیانات
نظر شما